| Predislovie redaktorov russkogo perevoda | 13
|
| Predislovie avtorov k russkomu izdaniyu | 14
|
| Razdel I. Vvedenie | 15
|
| Glava 1. Printsipi peredachi informatsii i strukturnaya organizatsiya mozga | 15
|
| Vzaimosvyazi v prostikh nervnikh sistemakh | 15
|
| Slozhnie nejronnie seti i visshie funktsii mozga | 15
|
| § 1. Stroenie setchatki | 17
|
| Obrazi i svyazi nejronov | 17
|
| Telo kletki, dendriti, aksoni | 18
|
| Metodi identifikatsii nejronov i proslezhivanie ikh svyazej | 18
|
| Nenervnie elementi mozga | 19
|
| Gruppirovka kletok v sootvetstvii s funktsiej | 20
|
| Podtipi kletok i funktsiya | 20
|
| Konvergentsiya i divergentsiya svyazej | 20
|
| § 2. Signali nervnikh kletok | 20
|
| Klassi elektricheskikh signalov | 21
|
| Universal'nost' elektricheskikh signalov | 21
|
| Tekhnika zapisi signalov ot nejronov s pomosch'yu elektrodov | 22
|
| Neinvazivnie metodi registratsii nejronnoj aktivnosti | 23
|
| Raspredelenie lokal'nikh gradual'nikh potentsialov i passivnie elektricheskie svojstva nejronov | 23
|
| Rasprostranenie izmenenij potentsiala v bipolyarnikh kletkakh i fotoretseptorakh | 24
|
| Svojstva potentsialov dejstviya | 24
|
| Rasprostranenie PD vdol' nervnikh volokon | 25
|
| PD kak nejronnij kod | 26
|
| Sinapsi: oblasti mezhkletochnoj kommunikatsii | 26
|
| Khimicheski oposredovannaya sinapticheskaya peredacha | 26
|
| Vozbuzhdenie i tormozhenie | 27
|
| Elektricheskaya peredacha | 28
|
| Modulyatsiya sinapticheskoj effektivnosti | 28
|
| Integrativnie mekhanizmi | 29
|
| Slozhnost' informatsii, peredavaemoj potentsialami dejstviya | 30
|
| § 3. Kletochnaya i molekulyarnaya biologiya nejronov | 31
|
| § 4. Regulyatsiya razvitiya nervnoj sistemi | 32
|
| § 5. Regeneratsiya nervnoj sistemi posle travmi | 33
|
| Vivodi | 33
|
| Tsitirovannaya literatura | 33
|
| Razdel II. Peredacha informatsii v nervnoj sisteme | 34
|
| Glava 2. Ionnie kanali i nejronal'naya signalizatsiya | 34
|
| § 1. Svojstva ionnikh kanalov | 35
|
| Kletochnaya membrana nervnoj kletki | 35
|
| Kak viglyadyat ionnie kanali? | 36
|
| Izbiratel'nost' kanalov | 36
|
| Otkritoe i zakritoe sostoyaniya | 36
|
| Sposobi aktivatsii | 37
|
| § 2. Izmerenie tokov odinochnogo kanala | 38
|
| Petch-klamp metod | 38
|
| Konfiguratsii petch-klamp metoda | 40
|
| Vnutrikletochnaya mikroelektrodnaya registratsiya | 41
|
| Vnutrikletochnaya registratsiya shuma ionnikh kanalov | 41
|
| Provodimost' kanalov | 42
|
| Provodimost' i pronitsaemost' | 44
|
| Ravnovesnij potentsial | 44
|
| Uravnenie Nernsta | 45
|
| Dvizhuschaya sila | 46
|
| Nelinejnie otnosheniya «tok—napryazhenie» | 46
|
| Pronitsaemost' ionnikh kanalov | 46
|
| Znachenie ionnikh kanalov | 47
|
| Vivodi | 47
|
| Rekomenduemaya literatura | 48
|
| Tsitirovannaya literatura | 48
|
| Glava 3. Struktura ionnikh kanalov | 49
|
| § 1. Nikotinovij atsetilkholinovij retseptor | 50
|
| Fizicheskie svojstva AKhR retseptora | 50
|
| Aminokislotnaya posledovatel'nost' sub'edinits AKhR | 51
|
| Vtorichnaya i tretichnaya struktura AKhR | 51
|
| Struktura i funktsiya kanala | 53
|
| Embrional'nij i vzroslij tipi AKhR v mishtse mlekopitayuschikh | 54
|
| Kakie sub'edinitsi AKhR vistraivayut poru? | 54
|
| Struktura AKhR s visokim razresheniem | 55
|
| Otkritoe i zakritoe sostoyaniya AKhR | 56
|
| Raznoobrazie sub'edinits nejronal'nogo AKhR | 56
|
| Sub'edinichnaya kompozitsiya nejronal'nikh AKhR | 56
|
| § 2. Supersemejstva retseptorov | 57
|
| GAMK, glitsinovie i 5-NT retseptori | 57
|
| Ionnaya izbiratel'nost' ligand-aktiviruemikh ionnikh kanalov | 58
|
| § 3. Potentsial-aktiviruemie kanali | 58
|
| Potentsial-aktiviruemie natrievie kanali | 58
|
| Aminokislotnaya posledovatel'nost' i tretichnaya struktura natrievogo kanala | 60
|
| Potentsial-aktiviruemie kal'tsievie kanali | 60
|
| Potentsial-aktiviruemie kalievie kanali | 60
|
| Skol'ko sub'edinits v kalievom kanale? | 61
|
| Stroenie pori potentsial-aktiviruemikh kanalov | 62
|
| Analiz strukturi kalievogo kanala s visokim razresheniem | 62
|
| § 4. Drugie kanali | 64
|
| Potentsial-aktiviruemie khlornie kanali | 64
|
| Kalievie kanali vnutrennego vipryamleniya | 64
|
| ATF-aktiviruemie kanali | 64
|
| Glutamatnie retseptori | 65
|
| Kanali, aktiviruemie tsiklicheskimi nukleotidami | 66
|
| § 5. Raznoobrazie sub'edinits | 66
|
| Zaklyuchenie | 67
|
| Vivodi | 67
|
| Rekomenduemaya literatura | 68
|
| Tsitirovannaya literatura | 68
|
| Glava 4. Transport cherez membranu kletki | 70
|
| § 1. Natrij-kalievij obmennij nasos | 71
|
| Biokhimicheskie svojstva natrij-kalievoj ATFazi | 71
|
| Eksperimental'nie dokazatel'stva elektrogennosti nasosa | 72
|
| Mekhanizm perenosa ionov | 72
|
| § 2. Kal'tsievie nasosi | 74
|
| ATFazi endoplazmaticheskogo i sarkoplazmaticheskogo retikulumov | 75
|
| ATFazi plazmaticheskoj membrani | 76
|
| § 3. Natrij-kal'tsievij obmennik | 76
|
| Transportnie sistemi natrij-kal'tsievogo obmena | 76
|
| Reversiya napravleniya raboti NCX | 77
|
| Natrij-kal'tsievij obmennik v palochkakh setchatki | 78
|
| § 4. Khlornij transport | 78
|
| Khlor-bikarbonatnij obmennik | 79
|
| Kalij-khlornij ko-transport | 79
|
| Transport khlora vnutr' kletki | 79
|
| § 5. Transport nejromediatorov | 80
|
| Transport v sinapticheskie puzir'ki | 80
|
| Mekhanizm zakachki mediatora v kletku | 81
|
| § 6. Molekulyarnaya struktura perenoschikov | 82
|
| ATFazi | 82
|
| Natrij-kal'tsievie obmenniki | 82
|
| Perenoschiki drugikh ionov | 82
|
| Molekuli perenoschikov nejromediatorov | 82
|
| § 7. Rol' mekhanizmov transporta | 84
|
| Vivodi | 84
|
| Rekomenduemaya literatura | 85
|
| Tsitirovannaya literatura | 86
|
| Glava 5. Ionnie mekhanizmi potentsiala pokoya | 88
|
| § 1. Ideal'naya kletka | 88
|
| Ionnoe ravnovesie | 89
|
| Elektricheskaya nejtral'nost' | 90
|
| Vliyanie vnekletochnogo kaliya i khlora na membrannij potentsial | 90
|
| § 2. Membrannij potentsial v aksone kal'mara | 92
|
| Rol' natrievoj pronitsaemosti | 94
|
| Uravnenie postoyannogo polya | 94
|
| Potentsial pokoya | 96
|
| Raspredelenie khlora | 97
|
| Elektricheskaya model' membrani | 97
|
| Ozhidaemie znacheniya membrannogo potentsiala | 97
|
| Vklad natrij-kalievogo nasosa v membrannij potentsial | 98
|
| Ionnie kanali, uchastvuyuschie v formirovanii potentsiala pokoya | 98
|
| § 3. Izmeneniya membrannogo potentsiala | 99
|
| Vivodi | 100
|
| Rekomenduemaya literatura | 101
|
| Tsitirovannaya literatura | 101
|
| Glava 6. Ionnie mekhanizmi potentsiala dejstviya | 102
|
| § 1. Natrievie i kalievie toki | 102
|
| Kakoe kolichestvo ionov vkhodit v kletku i vikhodit iz nee vo vremya potentsiala dejstviya? | 103
|
| Polozhitel'naya i otritsatel'naya obratnaya svyaz' vo vremya izmenenij provodimosti | 104
|
| Izmereniya provodimosti | 104
|
| § 2. Eksperiment s fiksatsiej potentsiala | 105
|
| Emkost' i tok utechki | 105
|
| Toki ionov natriya i kaliya | 105
|
| Izbiratel'nie yadi dlya natrievikh i kalievikh kanalov | 106
|
| Zavisimost' ionnikh tokov ot membrannogo potentsiala | 107
|
| Inaktivatsiya natrievogo toka | 108
|
| Natrievaya i kalievaya provodimost' kak funktsiya potentsiala | 109
|
| Kolichestvennoe opisanie natrievoj i kalievoj provodimostej | 110
|
| Rekonstruktsiya potentsiala dejstviya | 111
|
| Porog i refrakternij period | 111
|
| Toki vorotnogo mekhanizma | 113
|
| Aktivatsiya i inaktivatsiya odinochnikh kanalov | 114
|
| § 3. Molekulyarnie mekhanizmi aktivatsii i inaktivatsii | 116
|
| Vorotnie mekhanizmi potentsialzavisimikh kanalov | 116
|
| Inaktivatsiya natrievogo kanala | 117
|
| Inaktivatsiya kalievogo kanala tipa A | 117
|
| Kineticheskie modeli aktivatsii i inaktivatsii kanalov | 118
|
| Svojstva kanala, svyazannie s potentsialom dejstviya | 119
|
| Vklad otkritikh kalievikh kanalov v repolyarizatsiyu | 120
|
| § 4. Rol' kal'tsiya v vozbuzhdenii kletki | 120
|
| Kal'tsievie potentsiali dejstviya | 120
|
| Ioni kal'tsiya i vozbudimost' | 121
|
| Vivodi | 122
|
| Rekomenduemaya literatura | 123
|
| Tsitirovannaya literatura | 123
|
| Glava 7. Nejroni kak provodniki elektrichestva | 125
|
| § 1. Passivnie elektricheskie svojstva nervnikh i mishechnikh membran | 125
|
| Kabel'nie svojstva nervnikh i mishechnikh volokon | 126
|
| Tok v kabele | 126
|
| Vkhodnoe soprotivlenie i postoyannaya dlini | 127
|
| Soprotivlenie membrani i prodol'noe soprotivlenie | 127
|
| Raschet soprotivleniya membrani i vnutrennego soprotivleniya | 128
|
| Udel'noe soprotivlenie | 128
|
| Vliyanie diametra kabelya na ego kharakteristiki | 129
|
| Emkost' membrani | 130
|
| Postoyannaya vremeni | 130
|
| Emkost' v kabele | 132
|
| § 2. Rasprostranenie potentsiala dejstviya | 133
|
| Skorost' provedeniya | 134
|
| Mielinizirovannie nervi i sal'tatornaya provodimost' | 134
|
| Skorost' provedeniya v mielinizirovannikh voloknakh | 135
|
| Raspredelenie kanalov v mielinizirovannikh voloknakh | 136
|
| Kanali v demielinizirovannikh aksonakh | 136
|
| Geometricheskoe stroenie i blok provodimosti | 137
|
| § 3. Provedenie v dendritakh | 138
|
| § 4. Toki, protekayuschie mezhdu kletkami | 139
|
| Strukturi, obespechivayuschie elektricheskoe sopryazhenie: schelevie soedineniya | 139
|
| Vivodi | 140
|
| Rekomenduemaya literatura | 141
|
| Tsitirovannaya literatura | 141
|
| Glava 8. Svojstva i funktsii nejroglial'nikh kletok | 143
|
| Istoricheskij rakurs | 143
|
| Morfologiya i klassifikatsiya glial'nikh kletok | 144
|
| Strukturnie svyazi mezhdu nejronami i gliej | 146
|
| § 1. Fiziologicheskie svojstva kletochnikh membran glial'nikh kletok | 146
|
| Ionnie kanali, transporteri i retseptori v membranakh glial'nikh kletok | 148
|
| Elektricheskie kontakti mezhdu glial'nimi kletkami | 149
|
| § 2. Funktsii glial'nikh kletok | 149
|
| Mielin i rol' glial'nikh kletok v provedenii vozbuzhdeniya po aksonam | 150
|
| Glial'nie kletki, razvitie TsNS i sekretsiya faktorov rosta | 152
|
| Rol' mikroglial'nikh kletok v reparatsii i regeneratsii v TsNS | 153
|
| Shvannovskie kletki kak puti rosta v perifericheskikh nervakh | 154
|
| Zamechanie | 154
|
| § 3. Effekti nejronal'noj aktivnosti na glial'nie kletki | 156
|
| Nakoplenie kaliya vo vnekletochnom prostranstve | 156
|
| Prokhozhdenie tokov i dvizhenie kaliya cherez glial'nie kletki | 157
|
| Gliya kak bufer ekstrakletochnoj kontsentratsii kaliya | 158
|
| Effekti mediatorov na glial'nie kletki | 158
|
| Osvobozhdenie mediatorov glial'nimi kletkami | 158
|
| Kal'tsievie volni v glial'nikh kletkakh | 159
|
| Perenos metabolitov ot glial'nikh kletok k nejronam | 159
|
| Effekti glial'nikh kletok na nejronal'nuyu signalizatsiyu | 160
|
| § 4. Glial'nie kletki i gematoentsefalicheskij bar'er | 161
|
| Predpolozhenie o roli astrotsitov v krovosnabzhenii mozga | 161
|
| § 5. Glial'nie kletki i immunnie otveti v TsNS | 162
|
| Vivodi | 162
|
| Rekomenduemaya literatura | 162
|
| Tsitirovannaya literatura | 163
|
| Glava 9. Osnovi pryamoj sinapticheskoj peredachi | 165
|
| § 1. Nervnie kletki i sinapticheskie kontakti | 166
|
| Khimicheskaya peredacha v vegetativnoj nervnoj sisteme | 166
|
| Khimicheskaya sinapticheskaya peredacha v nervno-mishechnom soedinenii pozvonochnikh | 167
|
| § 2. Elektricheskaya sinapticheskaya peredacha | 168
|
| Identifikatsiya i kharakteristiki elektricheskikh sinapsov | 168
|
| Sinapticheskaya zaderzhka v khimicheskikh i elektricheskikh sinapsakh | 169
|
| § 3. Khimicheskaya sinapticheskaya peredacha | 170
|
| Struktura sinapsa | 172
|
| Sinapticheskie potentsiali v nervno-mishechnom soedinenii | 172
|
| Opredelenie uchastkov mishechnogo volokna, chuvstvitel'nikh k AKh | 173
|
| Drugie sposobi dlya opredeleniya raspredeleniya retseptorov AKh | 175
|
| Izmerenie ionnikh tokov, vizvannikh AKh | 176
|
| Pochemu vazhno znat' potentsial reversii? | 178
|
| Sravnitel'nij vklad natriya, kaliya i kal'tsiya v potentsial kontsevoj plastinki | 179
|
| Provodimost' membrani v pokoe i amplituda sinapticheskogo potentsiala | 179
|
| Kinetika tokov cherez odinochnie kanali, aktiviruemie AKh | 179
|
| § 4. Pryamoe sinapticheskoe tormozhenie | 181
|
| Potentsial reversii tormoznikh potentsialov | 181
|
| Presinapticheskoe tormozhenie | 183
|
| Desensitizatsiya | 185
|
| Retseptori, kotorie oposreduyut pryamuyu i nepryamuyu khimicheskuyu peredachu | 186
|
| Vivodi | 186
|
| Rekomenduemaya literatura | 187
|
| Tsitirovannaya literatura | 187
|
| Glava 10. Mekhanizmi nepryamoj sinapticheskoj peredachi | 190
|
| § 1. Metabotropnie retseptori i G-belki | 191
|
| Struktura metabotropnikh retseptorov | 191
|
| Struktura i funktsiya G-belkov | 192
|
| Desensitizatsiya | 193
|
| § 2. Pryamaya modulyatsiya aktivnosti ionnikh kanalov G-belkami | 194
|
| Aktivatsiya kalievikh kanalov G-belkami | 194
|
| Ingibirovanie kal'tsievikh kanalov, oposredovannoe G-belkami | 195
|
| § 3. Aktivatsiya G-belkami vnutrikletochnikh vtorichnikh posrednikov | 196
|
| -Adrenoretseptori aktiviruyut kal'tsievie kanali cherez G-belki i adenilattsiklazu | 197
|
| Regulyatsiya aktivnosti kal'tsievikh kanalov cherez drugie signal'nie puti | 198
|
| Modulyatsiya aktivnosti kal'tsievikh kanalov posredstvom fosforilirovaniya | 199
|
| Aktivatsiya fosfolipazi S | 202
|
| Aktivatsiya fosfolipazi A2 | 203
|
| Signalizatsiya cherez NO i CO | 203
|
| Modulyatsiya kalievikh i kal'tsievikh kanalov metabotropnimi retseptorami | 204
|
| § 4. Kal'tsij v roli vnutrikletochnogo vtorichnogo posrednika | 205
|
| Bistroe ingibirovanie sinapticheskoj peredachi, oposredovannoe kal'tsiem | 205
|
| Mnogoobrazie putej kal'tsievoj signalizatsii | 205
|
| § 5. Dlitel'noe dejstvie mediatorov nepryamogo dejstviya | 206
|
| Vivodi | 207
|
| Rekomenduemaya literatura | 209
|
| Tsitirovannaya literatura | 209
|
| Glava 11. Visvobozhdenie mediatora | 211
|
| § 1. Osnovnie svojstva protsessa visvobozhdeniya mediatora | 212
|
| Depolyarizatsiya nervnikh okonchanij i visvobozhdenie mediatora | 212
|
| Sinapticheskaya zaderzhka | 212
|
| Znachenie kal'tsiya dlya protsessa visvobozhdeniya | 212
|
| Izmerenie vkhoda kal'tsiya v presinapticheskoe nervnoe okonchanie | 215
|
| Lokalizatsiya mest vkhoda kal'tsiya | 216
|
| Rol' depolyarizatsii v visvobozhdenii mediatora | 218
|
| § 2. Kvantovoe visvobozhdenie mediatora | 219
|
| Spontannoe visvobozhdenie kvantov mediatora | 219
|
| Nekvantovoe visvobozhdenie | 219
|
| Fluktuatsii potentsiala kontsevoj plastinki | 220
|
| Statisticheskij analiz potentsialov kontsevoj plastinki | 221
|
| Kvantovij sostav v sinapsakh mezhdu nejronami | 224
|
| Kolichestvo molekul v kvante | 224
|
| Kolichestvo kanalov, aktiviruemikh kvantom | 224
|
| Izmenenie razmera kvanta v nervno-mishechnom soedinenii | 227
|
| § 3. Vezikulyarnaya gipoteza visvobozhdeniya mediatora | 227
|
| Ul'trastruktura nervnogo okonchaniya | 228
|
| Ekzotsitoz sinapticheskikh vezikul | 230
|
| Morfologicheskoe svidetel'stvo v pol'zu ekzotsitoza | 231
|
| Krugovorot sinapticheskikh vezikul | 233
|
| Nablyudeniya za ekzotsitozom i endotsitozom v zhivikh kletkakh | 235
|
| Vivodi | 240
|
| Rekomenduemaya literatura | 240
|
| Tsitirovannaya literatura | 241
|
| Glava 12. Sinapticheskaya plastichnost' | 243
|
| § 1. Kratkovremennie izmeneniya | 245
|
| Fasilitatsiya i depressiya vibrosa mediatora | 245
|
| Rol' kal'tsiya v fasilitatsii | 246
|
| Usilenie sinapticheskoj peredachi | 246
|
| Posttetanicheskaya potentsiatsiya | 246
|
| § 2. Dolgovremennie izmeneniya | 248
|
| Dolgovremennaya potentsiatsiya | 248
|
| Assotsiativnaya DVP v piramidnikh kletkakh gippokampa | 249
|
| Mekhanizmi induktsii DVP | 250
|
| Mekhanizm proyavleniya DVP | 251
|
| Molchaschie sinapsi | 251
|
| Regulyatsiya kolichestva sinapticheskikh retseptorov | 252
|
| Presinapticheskaya DVP | 254
|
| Dolgovremennaya depressiya | 254
|
| DVD v mozzhechke | 255
|
| Induktsiya DVD | 256
|
| Sistemi vtorichnikh posrednikov, oposreduyuschie DVD | 256
|
| Proyavlenie DVD | 257
|
| Znachenie izmenenij sinapticheskoj effektivnosti | 257
|
| Vivodi | 258
|
| Rekomenduemaya literatura | 258
|
| Tsitirovannaya literatura | 259
|
| Glava 13. Kletochnaya i molekulyarnaya biokhimiya sinapticheskoj peredachi | 261
|
| § 1. Nejromediatori | 262
|
| Identifikatsiya mediatorov | 262
|
| Nejromediatori kak posredniki | 264
|
| Molekuli mediatorov | 264
|
| § 2. Sintez nejromediatorov | 264
|
| Sintez atsetilkholina (AKh) | 266
|
| Sintez dofamina i noradrenalina | 269
|
| Sintez 5-HT | 271
|
| Sintez GAMK | 272
|
| Sintez glutamata | 272
|
| Kratko- i dolgovremennaya regulyatsiya sinteza mediatorov | 272
|
| Sintez nejropeptidov | 274
|
| § 3. Khranenie mediatorov v sinapticheskikh puzir'kakh | 274
|
| § 4. Aksonnij transport | 276
|
| Skorost' i napravlennost' aksonnogo transporta | 277
|
| Mikrotrubochki i bistrij transport | 278
|
| Mekhanizm medlennogo aksonnogo transporta | 279
|
| § 5. Visvobozhdenie mediatorov i metabolicheskij krugovorot vezikul | 280
|
| Sortirovka vezikul v nervnom okonchanii | 280
|
| Konservativnie mekhanizmi transporta sinapticheskikh puzir'kov | 281
|
| Sinaptotagmin i zavisimost' visvobozhdeniya mediatorov ot kal'tsiya | 282
|
| Bakterial'nie nejrotoksini natseleni na SNARE kompleks | 282
|
| Vosstanovlenie komponentov membran sinapticheskikh puzir'kov putem endotsitoza | 283
|
| § 6. Lokalizatsiya retseptorov mediatorov | 283
|
| Presinapticheskie retseptori | 285
|
| § 7. Udalenie mediatorov iz sinapticheskoj scheli | 285
|
| Udalenie AKh atsetilkholinesterazoj | 285
|
| Udalenie ATF putem gidroliza | 287
|
| Udalenie mediatorov putem zakhvata | 287
|
| Vivodi | 288
|
| Rekomenduemaya literatura | 288
|
| Tsitirovannaya literatura | 289
|
| Glava 14. Nejromediatori v tsentral'noj nervnoj sisteme | 292
|
| § 1. Kartirovanie raspredeleniya mediatorov | 293
|
| GAMK i glitsin: tormoznie mediatori v TsNS | 295
|
| Retseptori GAMK | 295
|
| Modulyatsiya funktsii GAMKA retseptorov benzodiazepinami i barbituratami | 296
|
| Glutamatnie retseptori v TsNS | 297
|
| Oksid azota kak mediator v TsNS | 298
|
| Atsetilkholin: bazal'nie yadra perednego mozga | 298
|
| Kholinergicheskie nejroni, kognitivnie funktsii i bolezn' Al'tsgejmera | 299
|
| ATF i adenozin kak mediatori TsNS | 301
|
| § 2. Peptidnie mediatori v TsNS | 301
|
| Substantsiya P | 302
|
| Opioidnie peptidi | 302
|
| § 3. Regulyatsiya funktsij tsentral'noj nervnoj sistemi biogennimi aminami | 303
|
| Noradrenalin: goluboe pyatno (locus coeruleus) | 303
|
| 5-HT: yadra shva (raphe nuclei) | 304
|
| Gistamin: tuberomamillyarnoe yadro (tuberomammillary nucleus) | 305
|
| Dofamin: chernaya substantsiya (substantia nigra) | 306
|
| O spetsifichnosti lekarstvennikh preparatov, dejstvuyuschikh na sinapsi | 308
|
| Vivodi | 308
|
| Rekomenduemaya literatura | 309
|
| Tsitirovannaya literatura | 310
|
| Razdel III. Integrativnie mekhanizmi | 313
|
| Glava 15. Kletochnie mekhanizmi integratsii i povedeniya u piyavok, murav'ev i pchel | 313
|
| § 1. Ot nejrona k povedeniyu i obratno | 314
|
| § 2. Integratsiya informatsii otdel'nimi nejronami v TsNS piyavki | 315
|
| Ganglii piyavki: poluavtonomnie edinitsi | 315
|
| Sensornie kletki v gangliyakh piyavki | 317
|
| Motornie kletki | 320
|
| Vzaimodejstvie chuvstvitel'nikh i dvigatel'nikh nejronov | 320
|
| Kratkovremennie izmeneniya sinapticheskoj peredachi | 321
|
| Membrannij potentsial, presinapticheskoe ingibirovanie i osvobozhdenie mediatora | 323
|
| Povtornaya aktivnost' i blok provedeniya signala | 324
|
| Visshie urovni integratsii | 325
|
| Sensitizatsiya i S internejroni | 325
|
| § 3. Navigatsiya u pchel i murav'ev | 329
|
| Kak pustinnij muravej nakhodit dorogu domoj | 330
|
| Ispol'zovanie polyarizovannogo sveta kak kompasa | 331
|
| Vospriyatie polyarizovannogo sveta glazom murav'ya | 332
|
| Strategii po poisku dorogi k gnezdu | 334
|
| Nervnie mekhanizmi navigatsii | 334
|
| Polyarizovannij svet i «skruchennie» fotoretseptori pchel (twisted photoreceptors) | 335
|
| Ispol'zovanie magnitnikh polej pchelami v navigatsii | 337
|
| § 4. Zachem nuzhno izuchat' nervnuyu sistemu bespozvonochnikh? | 338
|
| Vivodi | 339
|
| Rekomenduemaya literatura | 339
|
| Tsitirovannaya literatura | 339
|
| Glava 16. Vegetativnaya (avtonomnaya) nervnaya sistema | 342
|
| § 1. Neproizvol'no upravlyaemie funktsii | 343
|
| Simpaticheskaya i parasimpaticheskaya nervnie sistemi | 343
|
| Sinapticheskaya peredacha v simpaticheskikh gangliyakh | 345
|
| M-toki v vegetativnikh gangliyakh | 347
|
| § 2. Sinapticheskaya peredacha ot postganglionarnikh aksonov | 348
|
| Purinergicheskaya peredacha | 349
|
| Sensornie vkhodi vegetativnoj nervnoj sistemi | 350
|
| Enteral'naya nervnaya sistema | 351
|
| Regulyatsiya vegetativnikh funktsij v gipotalamuse | 353
|
| Nejroni gipotalamusa, visvobozhdayuschie gormoni | 354
|
| Raspredelenie i chislennost' GnRH-sekretiruyuschikh kletok | 354
|
| Tsirkadnie ritmi | 355
|
| Vivodi | 358
|
| Rekomenduemaya literatura | 358
|
| Tsitirovannaya literatura | 359
|
| Glava 17. Transduktsiya mekhanicheskikh i khimicheskikh stimulov | 361
|
| § 1. Kodirovanie stimulov mekhanoretseptorami | 362
|
| Korotkie i dlinnie retseptori | 362
|
| Kodirovanie parametrov stimula retseptorami rastyazheniya | 364
|
| Retseptori rastyazheniya rechnogo raka | 365
|
| Mishechnie veretena | 366
|
| Reaktsiya na staticheskoe i dinamicheskoe mishechnoe rastyazhenie | 367
|
| Mekhanizmi adaptatsii v mekhanoretseptorakh | 367
|
| Adaptatsiya v tel'tse Pachini | 368
|
| § 2. Transduktsiya mekhanicheskikh stimulov | 369
|
| Mekhanochuvstvitel'nie voloskovie kletki ukha pozvonochnikh | 370
|
| Struktura retseptorov voloskovikh kletok | 371
|
| Transduktsiya cherez otklonenie voloskovogo puchka | 371
|
| Kontsevie svyazi i vorotnie pruzhini | 371
|
| Kanali transduktsii v voloskovikh kletkakh | 373
|
| Adaptatsiya voloskovikh kletok | 373
|
| § 3. Obonyanie | 375
|
| Obonyatel'nie retseptori | 375
|
| Obonyatel'nij otvet | 376
|
| Kanali obonyatel'nikh retseptorov, upravlyaemie tsiklicheskimi nukleotidami | 377
|
| Sopryazhenie retseptora s ionnimi kanalami | 377
|
| Spetsifichnost' odorantov | 378
|
| § 4. Mekhanizmi vkusa | 378
|
| Vkusovie retseptornie kletki | 379
|
| Solenij i kislij vkus | 379
|
| Sladkij i gor'kij vkus | 380
|
| Molekulyarnie retseptori dlya glutamata i chili | 380
|
| § 5. Transduktsiya notsitseptivnikh i temperaturnikh stimulov | 381
|
| Aktivatsiya i sensitizatsiya notsitseptorov | 381
|
| Vivodi | 382
|
| Rekomenduemaya literatura | 383
|
| Tsitirovannaya literatura | 383
|
| Glava 18. Obrabotka somatosensornikh i slukhovikh signalov | 386
|
| § 1. Somatosensornaya sistema: taktil'noe raspoznavanie | 387
|
| Organizatsiya retseptorov tonkogo prikosnoveniya | 387
|
| Kodirovanie stimula | 388
|
| Tsentral'nie provodyaschie puti | 389
|
| Somatosensornaya kora | 390
|
| Svojstva otvetov korkovikh nejronov | 391
|
| Lateral'noe tormozhenie | 392
|
| Parallel'naya obrabotka sensornikh modal'nostej | 393
|
| Vtorichnaya i assotsiativnaya somatosensornaya kora | 394
|
| Bolevie i temperaturnie provodyaschie puti | 395
|
| Tsentral'nie puti boli | 395
|
| § 2. Slukhovaya sistema: kodirovanie chastoti zvuka | 397
|
| Ulitka | 398
|
| Chastotnaya izbiratel'nost': mekhanicheskaya nastrojka | 398
|
| Efferentnoe tormozhenie ulitki | 400
|
| Elektricheskaya podvizhnost' voloskovikh kletok ulitki mlekopitayuschikh | 402
|
| Elektricheskaya nastrojka voloskovikh kletok | 402
|
| Kalievie kanali voloskovikh kletok i ikh nastrojka | 404
|
| Slukhovie provodyaschie puti | 405
|
| Slukhovaya kora | 406
|
| Lokalizatsiya zvuka | 409
|
| Vivodi | 410
|
| Rekomenduemaya literatura | 411
|
| Tsitirovannaya literatura | 411
|
| Glava 19. Peredacha i kodirovanie signala v setchatke glaza | 414
|
| § 1. Glaz | 415
|
| Anatomiya provodyaschikh putej zritel'nogo analizatora | 415
|
| Konvergentsiya i divergentsiya svyazej | 416
|
| § 2. Setchatka | 416
|
| Sloi setchatki | 416
|
| Palochki i kolbochki | 417
|
| Organizatsiya i morfologiya fotoretseptorov | 418
|
| Elektricheskie signali v otvet na svet v fotoretseptorakh pozvonochnikh | 419
|
| § 3. Zritel'nie pigmenti | 420
|
| Pogloschenie sveta zritel'nimi pigmentami | 420
|
| Stroenie rodopsina | 420
|
| Kolbochki i tsvetovoe zrenie | 421
|
| Tsvetovaya slepota | 423
|
| § 4. Peredacha signala v fotoretseptorakh | 424
|
| Svojstva kanalov fotoretseptora | 425
|
| Molekulyarnaya struktura tsGMF-upravlyaemikh kanalov | 425
|
| Metabolicheskij kaskad tsiklicheskogo GMF | 426
|
| Retseptori pozvonochnikh, depolyarizuyuschiesya pri dejstvii sveta | 426
|
| Usilenie signala v kaskade tsGMF | 427
|
| Signali v otvet na odinochnie kvanti sveta | 427
|
| § 5. Peredacha signala ot fotoretseptorov na bipolyarnie kletki | 429
|
| Bipolyarnie, gorizontal'nie i amakrinovie kletki | 429
|
| Mediatori v setchatke | 430
|
| Kontseptsiya retseptivnikh polej | 431
|
| Otveti bipolyarnikh kletok | 432
|
| Struktura retseptivnikh polej bipolyarnikh kletok | 433
|
| Gorizontal'nie kletki i ingibirovanie periferii | 433
|
| Znachenie strukturi retseptivnikh polej bipolyarnikh kletok | 435
|
| § 6. Retseptivnie polya ganglioznikh kletok | 435
|
| Efferentnie signali setchatki | 435
|
| Ispol'zovanie diskretnikh zritel'nikh stimulov dlya opredeleniya retseptivnikh polej | 436
|
| Organizatsiya retseptivnikh polej ganglioznikh kletok | 436
|
| Razmeri retseptivnikh polej | 438
|
| Klassifikatsiya ganglioznikh kletok | 438
|
| Sinapticheskie vkhodi na ganglioznie kletki, opredelyayuschie organizatsiyu retseptivnikh polej | 439
|
| Chto za informatsiyu peredayut ganglioznie kletki? | 439
|
| Vivodi | 440
|
| Rekomenduemaya literatura | 441
|
| Tsitirovannaya literatura | 441
|
| Glava 20. Kodirovanie signala v lateral'nom [-0.2pt]kolenchatom tele i pervichnoj zritel'noj kore | 443
|
| § 1. Lateral'noe kolenchatoe telo | 444
|
| Karti zritel'nikh polej v lateral'nom kolenchatom tele | 446
|
| Funktsional'nie sloi LKT | 447
|
| § 2. Tsitoarkhitektonika zritel'noj kori | 448
|
| Vkhodyaschie, iskhodyaschie puti i poslojnaya organizatsiya kori | 450
|
| Razdelenie vkhodyaschikh volokon ot LKT v sloe 4 | 451
|
| § 3. Strategii izucheniya kori | 452
|
| Retseptivnie polya kori | 453
|
| Otveti prostikh kletok | 454
|
| Sintez prostogo retseptivnogo polya | 456
|
| Otveti slozhnikh kletok | 457
|
| Sintez slozhnogo retseptivnogo polya | 458
|
| Retseptivnie polya: edinitsi vospriyatiya formi | 459
|
| Vivodi | 463
|
| Rekomenduemaya literatura | 463
|
| Tsitirovannaya literatura | 464
|
| Glava 21. Funktsional'naya arkhitektura zritel'noj kori | 465
|
| § 1. Kolonki s dominirovaniem odnogo glaza i orientatsionnie kolonki | 466
|
| Orientatsionnie kolonki | 467
|
| Svyaz' mezhdu kolonkami glaznogo dominirovaniya i orientatsionnimi kolonkami | 469
|
| § 2. Parallel'naya obrabotka informatsii o forme, dvizhenii i tsvete | 469
|
| Krupnokletochnie, melkokletochnie i koniokletochnie «kanali» peredachi informatsii | 470
|
| Tsitokhromoksidaznie metki v vide «polos» i «pyaten» | 470
|
| Proektsii v zritel'nuyu zonu 2 (V2) | 470
|
| Assotsiativnie zoni zritel'noj kori | 471
|
| Detektsiya dvizheniya i zona MT | 471
|
| Zona MT i zritel'noe slezhenie | 472
|
| Tsvetovoe zrenie | 474
|
| Puti tsvetnogo zreniya | 475
|
| Tsvetovoe postoyanstvo | 476
|
| § 3. Integratsiya zritel'noj informatsii | 477
|
| Gorizontal'nie svyazi v predelakh pervichnoj zritel'noj kori | 477
|
| Retseptivnie polya oboikh glaz, konvergiruyuschie na kortikal'nikh nejronakh | 479
|
| Svyazi, ob'edinyayuschie pravoe i levoe zritel'nie polya | 479
|
| § 4. Chto dal'she? | 481
|
| Registratsiya raboti kletok | 481
|
| Litsa i bukvi | 481
|
| Vivodi | 483
|
| Rekomenduemaya literatura | 484
|
| Tsitirovannaya literatura | 485
|
| Glava 22. Kletochnie mekhanizmi dvigatel'nogo kontrolya | 488
|
| § 1. Dvigatel'naya edinitsa | 490
|
| Sinapticheskie vkhodi na motonejron | 490
|
| Odinochnie sinapticheskie potentsiali motonejronov | 491
|
| Printsip razmera i gradual'noe sokraschenie | 493
|
| § 2. Spinal'nie refleksi | 495
|
| Retsiproknaya innervatsiya | 495
|
| Sensornaya informatsiya ot mishechnikh retseptorov | 496
|
| Efferentnij kontrol' mishechnikh vereten | 497
|
| Sgibatel'nie refleksi | 498
|
| § 3. Generatsiya koordinirovannikh dvizhenij | 498
|
| Generatori tsentral'nogo ritma | 499
|
| Lokomotsiya | 500
|
| Vzaimodejstviya sensornoj impul'satsii i tsentral'nikh generatorov ritma | 501
|
| Dikhanie | 502
|
| § 4. Organizatsiya dvigatel'nikh putej | 505
|
| Organizatsiya spinal'nikh motonejronov | 505
|
| Supraspinal'nij kontrol' motonejronov | 505
|
| Lateral'nie dvigatel'nie puti | 505
|
| Medial'nie dvigatel'nie puti | 506
|
| § 5. Dvigatel'naya kora i vipolnenie proizvol'nikh dvizhenij | 507
|
| Assotsiativnaya dvigatel'naya kora | 508
|
| Aktivnost' kortikal'nikh nejronov | 510
|
| Aktivnost' korkovikh nejronov, svyazannaya s napravleniem dvizheniya | 510
|
| Planirovanie dvizheniya | 511
|
| § 6. Mozzhechok | 512
|
| Mozzhechkovie svyazi | 513
|
| Kletochnoe stroenie kori mozzhechka | 513
|
| Kletochnaya aktivnost' v yadrakh mozzhechka | 514
|
| Narusheniya u patsientov s povrezhdeniyami mozzhechka | 516
|
| § 7. Bazal'nie ganglii | 517
|
| Nejronnie seti bazal'nikh gangliev | 517
|
| Kletochnaya aktivnost' v bazal'nikh gangliyakh | 518
|
| Bolezni bazal'nikh gangliev | 519
|
| Vivodi | 519
|
| Rekomenduemaya literatura | 520
|
| Tsitirovannaya literatura | 521
|
| Razdel IV. Razvitie nervnoj sistemi | 524
|
| Glava 23. Razvitie nervnoj sistemi | 524
|
| Terminologiya | 525
|
| Geneticheskie podkhodi k ponimaniyu protsessa razvitiya | 526
|
| § 1. Razvitie nervnoj sistemi v rannem periode | 526
|
| Obrazovanie predshestvennikov nervnikh kletok i glii | 529
|
| Migratsiya nejronov v TsNS | 530
|
| Belki adgezii vnekletochnogo matriksa i migratsiya kletok nervnogo grebnya | 530
|
| § 2. Regional'naya spetsifikatsiya nervnoj tkani | 531
|
| Gomeoticheskie geni i segmentatsiya | 532
|
| Khorda i bazal'naya plastinka | 533
|
| Obschaya skhema regional'noj differentsirovki | 533
|
| § 3. Proiskhozhdenie nejronov i kletok glii | 534
|
| Proiskhozhdenie kletok i induktsionnie vzaimodejstviya v prostikh nervnikh sistemakh | 534
|
| Induktsionnie vzaimodejstviya pri razvitii glaz drozofili | 535
|
| Proiskhozhdenie kletok v TsNS mlekopitayuschikh | 537
|
| Vzaimosvyaz' mezhdu vremenem obrazovaniya nejronov i sud'boj kletok | 538
|
| Geneticheskie anomalii stroeniya kori u mishej linii reeler | 540
|
| Vliyanie lokal'nikh signalov na korkovuyu arkhitekturu | 541
|
| Gormonal'nij kontrol' za razvitiem nervnoj sistemi | 541
|
| Stvolovie nervnie kletki | 542
|
| Kontrol' za fenotipom nejronov v PNS | 542
|
| Vibor transmittera v PNS | 544
|
| § 4. Rost aksona | 546
|
| Konus rosta, udlinenie aksona i rol' aktina | 546
|
| Molekuli adgezii kletki i vnekletochnogo matriksa i rost aksona | 547
|
| § 5. Upravlenie rostom aksona | 550
|
| Navigatsiya aksona, zavisyaschaya i ne zavisyaschaya ot kletki-misheni | 550
|
| Navigatsiya po kletkam-orientiram (guidepost cells) | 551
|
| Sinapticheskie vzaimodejstviya s kletkami-orientirami | 551
|
| Mekhanizmi upravleniya aksonom | 551
|
| Navigatsiya konusov rosta v spinnom mozge | 552
|
| Semejstvo khemorepellentov semaforini | 555
|
| Modulyatsiya otvetov na khemorepellenti i khemoattraktanti | 556
|
| § 6. Innervatsiya kletki-misheni | 556
|
| § 7. Obrazovanie sinapsov | 558
|
| Nakoplenie retseptorov k atsetilkholinu | 558
|
| Vizvannaya agrinom sinapticheskaya differentsirovka | 559
|
| Obrazovanie sinapsov v TsNS | 562
|
| § 8. Faktori rosta i vizhivanie nejronov | 564
|
| Faktor rosta nerva (nerve growth factor) | 564
|
| Zakhvat i retrogradnij transport FRN | 564
|
| Faktori rosta semejstva nejrotrofinov | 564
|
| Nejrotrofini v TsNS | 566
|
| Retseptori k nejrotrofinam | 566
|
| § 9. Konkurentnie vzaimodejstviya vo vremya razvitiya | 568
|
| Gibel' nejronov | 568
|
| Umen'shenie chisla svyazej i ischeznovenie polinejronal'noj innervatsii | 569
|
| Aktivnost' nervov i ischeznovenie sinapsov | 569
|
| Nejrotrofini i umen'shenie kolichestva svyazej | 570
|
| § 10. Obschie razmishleniya o nejronnoj spetsifichnosti | 571
|
| Vivodi | 572
|
| Rekomenduemaya literatura | 573
|
| Tsitirovannaya literatura | 574
|
| Glava 24. Denervatsiya i regeneratsiya sinapticheskikh svyazej | 578
|
| § 1. Izmeneniya v aksotomirovannikh nejronakh i okruzhayuschikh glial'nikh kletkakh | 579
|
| Vallerovskaya degeneratsiya | 579
|
| Retrogradnie transsinapticheskie effekti aksotomii | 579
|
| Troficheskie substantsii i effekti aksotomii | 580
|
| § 2. Effekti denervatsii na postsinapticheskie kletki | 581
|
| Denervirovannaya mishechnaya membrana | 581
|
| Poyavlenie novikh AKh retseptorov posle denervatsii ili dlitel'noj inaktivatsii mishtsi | 582
|
| Sintez i degradatsiya retseptorov v denervirovannoj mishtse | 583
|
| Rol' inaktivatsii mishtsi v denervatsionnoj giperchuvstvitel'nosti | 583
|
| Rol' ionov kal'tsiya v razvitii giperchuvstvitel'nosti v denervirovannoj mishtse | 584
|
| Nervnie faktori regulyatsii sinteza AKh retseptora | 585
|
| Raspredelenie retseptorov v nervnikh kletkakh posle denervatsii | 587
|
| Vospriimchivost' normal'noj i denervirovannoj mishtsi k novoj innervatsii | 588
|
| Giperchuvstvitel'nost' i formirovanie sinapsa | 589
|
| Aksonal'nij rost, indutsirovannij denervatsiej | 589
|
| § 3. Regeneratsiya perifericheskoj nervnoj sistemi pozvonochnikh | 590
|
| Vosstanovlenie povrezhdennikh aksonov | 590
|
| Spetsifichnost' reinnervatsii | 592
|
| Svojstva nerva i mishtsi posle obrazovaniya sinapsa chuzhim nervom | 593
|
| § 4. Rol' bazal'noj membrani v regeneratsii nervno-mishechnikh sinapsov | 594
|
| Sinapticheskaya bazal'naya membrana i formirovanie sinapticheskoj spetsializatsii | 594
|
| Identifikatsiya agrina | 596
|
| § 5. Regeneratsiya v TsNS mlekopitayuschikh | 597
|
| Rol' glial'nikh kletok v regeneratsii TsNS | 597
|
| Mosti iz shvannovskikh kletok i regeneratsiya | 598
|
| Formirovanie sinapsov pri regeneratsii aksonov v TsNS mlekopitayuschikh | 600
|
| Regeneratsiya v nezreloj TsNS mlekopitayuschikh | 600
|
| Nejronal'nie transplantanti | 601
|
| Vivodi | 602
|
| Rekomenduemaya literatura | 604
|
| Tsitirovannaya literatura | 605
|
| Glava 25. Kriticheskie periodi razvitiya zritel'noj i slukhovoj sistem | 608
|
| § 1. Zritel'naya sistema u novorozhdennikh obez'yan i kotyat | 609
|
| Retseptivnie polya i svojstva kortikal'nikh kletok novorozhdennikh zhivotnikh | 609
|
| Glazodominantnie kolonki u novorozhdennikh obez'yan i kotyat | 610
|
| Formirovanie glazodominantnikh kolonok | 612
|
| Razvitie stroeniya kori v embrione | 613
|
| Geneticheskie faktori v razvitii zritel'nikh setej | 614
|
| § 2. Posledstviya anomal'nogo sensornogo opita v rannie periodi zhizni | 614
|
| Razvitie slepoti posle zakritiya vek | 614
|
| Otveti kortikal'nikh kletok posle monokulyarnoj deprivatsii | 615
|
| Otnositel'naya znachimost' diffuznogo sveta i formi ob'ektov dlya podderzhaniya v norme otvetov kortikal'nikh kletok | 615
|
| Morfologicheskie izmeneniya v LKT posle zritel'noj deprivatsii | 615
|
| Morfologicheskie izmeneniya v kore posle zritel'noj deprivatsii | 616
|
| Kriticheskij period chuvstvitel'nosti k zakritiyu vek | 616
|
| Vosstanovlenie vo vremya kriticheskogo perioda | 617
|
| § 3. Neobkhodimie usloviya dlya podderzhaniya funktsionirovaniya nervnikh svyazej v zritel'noj sisteme | 620
|
| Binokulyarnaya deprivatsiya i rol' konkurentsii | 620
|
| Effekti strabizma (kosoglaziya) | 621
|
| Izmeneniya v orientatsionnom predpochtenii | 622
|
| Kriticheskie periodi v razvitii zritel'noj sistemi cheloveka i ikh klinicheskoe znachenie | 623
|
| § 4. Kletochnie i molekulyarnie mekhanizmi deprivatsionnikh izmenenij | 625
|
| Vliyanie impul'snoj aktivnosti na stroenie kori | 625
|
| Sinkhronizovannaya spontannaya aktivnost' pri otsutstvii stimulyatsii vo vremya razvitiya | 626
|
| Kletochnie mekhanizmi plastichnosti soedinenij | 627
|
| Rol' troficheskikh veschestv v podderzhanii nejronnikh svyazej | 627
|
| Razdelenie signalov bez ikh konkurentsii | 628
|
| § 5. Kriticheskie periodi razvitiya slukhovoj sistemi | 628
|
| Slukhovoj i zritel'nij opit u novorozhdennikh sipukh | 629
|
| Rezul'tat obogaschennogo sensornogo opita, priobretennogo v rannij period zhizni | 632
|
| § 6. Kriticheskie periodi dlya razvitiya visshikh funktsij | 633
|
| V chem zhe biologicheskoe znachenie kriticheskikh periodov? | 633
|
| Vivodi | 634
|
| Rekomenduemaya literatura | 634
|
| Tsitirovannaya literatura | 635
|
| Razdel V. Vivodi | 637
|
| Glava 26. Nereshennie voprosi | 637
|
| Kletochnie i molekulyarnie issledovaniya nejronal'nikh funktsij | 638
|
| Funktsional'noe znachenie mezhkletochnogo peremescheniya veschestv | 638
|
| Razvitie i regeneratsiya | 638
|
| Geneticheskie podkhodi otsenki funktsij nervnoj sistemi | 639
|
| Sensornaya i motornaya integratsiya | 639
|
| Ritmichnost' | 640
|
| Vklad klinicheskoj nevrologii v izuchenie mozga | 640
|
| Vklad fundamental'noj nejronauki v nevrologiyu | 641
|
| Stepen' progressa | 642
|
| Zaklyuchenie | 642
|
| Rekomenduemaya literatura | 642
|
| Tsitirovannaya literatura | 642
|
| Prilozhenie A. Elektricheskij tok v tsepi | 643
|
| Termini i edinitsi izmereniya pri opisanii elektricheskogo toka | 643
|
| Zakon Oma i elektricheskoe soprotivlenie | 643
|
| Primenenie zakona Oma pri raschetakh (tsepej) | 644
|
| Primenenie analiza tsepi k modeli membrani | 646
|
| Elektricheskaya emkost' i postoyannaya vremeni | 647
|
| Prilozhenie B. Metabolicheskie puti sinteza i inaktivatsii nizkomolekulyarnikh mediatorov | 650
|
| Prilozhenie C. Strukturi i puti mozga | 657
|
| Slovar' terminov | 665
|
| Chasto vstrechaemie sokrascheniya | 669
|
| Ukazatel' opredelenij osnovnikh terminov | 670
|
Dannaya kniga yavlyaetsya perevodom chetvertogo izdaniya znamenitoj i stavshej
klassicheskoj knigi "Ot nejrona k mozgu". Pervoe izdanie etoj knigi,
napisannoj Stefenom Kufflerom i Dzhonom Nikollsom v 1975 godu,
bilo perevedeno na russkij yazik i vishlo v SSSR v 1979 godu pod
redaktsiej professora L.G.Magazanika. Nesmotrya na bol'shoj tirazh,
kniga bistro ischezla s prilavkov magazinov i stala nastol'nim
uchebnikom dlya neskol'kikh pokolenij nejrofiziologov. Posleduyuschie
anglijskie izdaniya knigi bili suschestvenno pererabotani novim
kollektivom avtorov, odnako ni vtoroe, ni tret'e izdanie
v Rossii ne vikhodili. Publikatsiya na russkom yazike dannogo,
chetvertogo izdaniya stala vozmozhnoj blagodarya podderzhke
Rossijskogo fonda fundamental'nikh issledovanij. Vozvraschenie
k etoj knige v nachale novogo tisyacheletiya kazhetsya nam simvolichnim – novoe izdanie dlya novogo pokoleniya oznachaet, nadeemsya,
vozrozhdenie interesa k nauke.
Tsel' novogo izdaniya, deklarirovannaya v predislovii k anglijskomu
izdaniyu, ostalas' toj zhe, chto i pervogo, napisannogo bolee
chetverti veka nazad – "opisat' sposobi peredachi signalov nervnimi
kletkami, kak signali analiziruyutsya i kak na osnove etoj
integratsii voznikayut visshie funktsii mozga". Odnako, fakticheski,
eto novaya kniga, napisannaya v sootvetstvii s burnim razvitiem
nejrobiologii poslednikh let. V predislovii, spetsial'no
napisannom k russkomu perevodu chetvertogo izdaniya, Dzhon Nikolls
osobo videlyaet predmet "nejrobiologiya" kak mezhdistsiplinarnuyu
nauku, sposobnuyu integrirovat' znaniya i podkhodi smezhnikh nauk.
V Rossii nejrobiologiya poka ne videlena v otdel'nij predmet, kak
eto proizoshlo v bol'shinstve izvestnikh zapadnikh universitetov.
Kniga "Ot nejrona k mozgu" mozhet stat' dlya studentov, po suti
dela, uchebnikom po nejrobiologii. Mi namerenno predstavili chast'
teksta v podpisyakh k risunkam kak na russkom,
tak i na original'nom anglijskom yazike. Nam kazhetsya, chto eto pozvolit
studentam i nachinayuschim uchenim legche osvoit' spetsificheskuyu
terminologiyu i bistree integrirovat'sya v internatsional'noe
nauchnoe soobschestvo.
Novaya kniga sokhranila uznavaemie cherti pervogo izdaniya, takie
kak dostupnost' i prostota tolkovaniya samikh slozhnikh yavlenij
v sochetanii s visokoj nauchnost'yu, logichno otslezhennaya vzaimosvyaz'
razlichnikh voprosov nejrobiologii, ogromnoe kolichestvo yarkikh
naglyadnikh illyustratsij. Ob'yasnenie kazhdogo protsessa vedetsya
logichno i posledovatel'no, misl' avtorov
chetka i yasna. Priyatnoj osobennost'yu knigi yavlyaetsya to, chto
avtori ne opuskayut spornie voprosi, opisivayut al'ternativnie
tochki zreniya i ukazivayut na nereshennie v nastoyaschee vremya
problemi. Poslednee osobenno tsenno, poskol'ku eto ukazaniya
ekspertov v etoj oblasti na perspektivnie napravleniya vozmozhnogo
dal'nejshego razvitiya nejronauki. Ne ostavlen bez vnimaniya
i istoricheskij analiz razvitiya predstavlenij o rabote mozga, chto
delaet knigu emotsional'noj i uvlekatel'noj.
Postoyannim avtorom i glavnim initsiatorom vsekh chetirekh izdanij
yavlyaetsya Dzhon Nikolls (John Nicolls), professor Mezhdunarodnoj
visshej shkoli (SISSA) v Trieste (Italiya). Drugimi avtorami
yavlyayutsya izvestnie nejrobiologi Bryus Vallas (Bruce G.Wallace) i Robert Martin
(A.Robert Martin) (University of Colorado), a takzhe Pol Fuks (Paul A.Fuchs) (The John
Hopkins University). Vse avtori vnesli suschestvennij lichnij vklad
v razrabotku izlagaemikh problem, chto obespechil "vzglyad
iznutri" na mnogie problemi nejrobiologii i privnes
v izlozhenie osobuyu dostovernost' i tochnost'.
Pervoe izdanie "Ot nejrona k mozgu" do sikh por vkhodit kak
rekomendovannaya literatura prakticheski vo vse kursi, kasayuschiesya
raboti mozga, dlya studentov meditsinskikh i biologicheskikh vuzov
Rossii. Nadeemsya, chto novoe, polnost'yu pererabotannoe sovremennoe
izdanie zajmet takoe zhe mesto.
Pri napisanii "Ot nejrona k mozgu" ya i moi kollegi prezhde
vsego presledovali tsel' sozdaniya legko chitaemoj knigi, kotoraya
pomogla bi studentam meditsinskikh i biologicheskikh fakul'tetov
v osvoenii znanij o nervnoj sisteme. Mi nadeyalis', chto kniga budet
polezna i issledovatelyam v etoj oblasti, ravno kak i fizikam,
inzheneram i molekulyarnim biologam.
Termini "nejrobiologiya" i "nejronauki" voshli v obikhod v 60Ne
godi XX v., kogda Stiven Kuffler sozdal v meditsinskoj
shkole Garvardskogo universiteta pervij fakul'tet, sotrudnikami
kotorogo stali fiziologi, anatomi i biokhimiki. Rabotaya vmeste,
oni reshali problemi funktsionirovaniya i razvitiya nervnoj sistemi,
issledovali molekulyarnie mekhanizmi raboti mozga. Do etogo uchenie
etikh spetsial'nostej rabotali otdel'no, i uchebniki togo vremeni
otrazhayut suschestvovavshee razdelenie. Nastoyaschaya kniga predstavlyaet
soboj osobij podkhod k eksperimental'nomu analizu i otrazhaet
razvitie klyuchevikh kontseptsij nauki o mozge vne zavisimosti
ot ispol'zuemikh metodov.
Avtori knigi ochen' nadeyalis' na to, chto bogato illyustrirovannij
material budet legko dostupen kazhdomu studentu, kotorij prosto
prolistaet knigu i reshit, stoit li ee prochest'. Nesmotrya na to,
chto anglijskij yazik sejchas stal neobkhodimoj chast'yu obrazovaniya
issledovatelya, tekst ne na rodnom yazike vsegda vosprinimaetsya
trudnee. Teryaetsya ta chast' nauchnogo podkhoda, kotoruyu mi
staralis' peredat' v knige: krasota nauki, elegantnost'
eksperimentov, svyaz' mezhdu klassicheskimi issledovaniyami proshlikh
let i otkrivayuschiesya segodnya gorizonti buduschego. Imenno poetomu
izvestie o tom, chto vskore poyavitsya russkij perevod poslednego
izdaniya nashej knigi, tak raduet avtorov. Stiven Kuffler vsegda
nadeyalsya, chto ego kniga budet perevedena na drugie yaziki. Pervoe
izdanie knigi bilo blestyasche perevedeno v 1979 godu nashim drugom
professorom L'vom Magazanikom iz Instituta evolyutsionnoj
fiziologii i biokhimii RAN (Leningrad). S tekh por bilo sdelano
stol'ko klyuchevikh otkritij i nastol'ko izmenilos' nashe ponimanie
mekhanizmov raboti mozga, chto poyavlenie na russkom yazike knigi
dlya studentov o sovremennoj nejronauke stalo neobkhodimost'yu.
Mnogie izvestnie uchenie Rossii i bivshego SSSR vnesli ogromnij
vklad v nashe ponimanie biofizicheskikh, nejrokhimicheskikh i visshikh
funktsij mozga, chto posluzhilo osnovoj dlya razvitiya issledovanij
sinapticheskoj peredachi, peredachi zritel'nogo signala, mekhanizmov
motornogo kontrolya, funktsij kori mozga i mekhanizmov obucheniya.
Etot vklad i sozdanie priznannikh nauchnikh shkol takzhe lezhat
v osnove poyavivshegosya v poslednee vremya v mire novogo interesa
k nejronaukam.
Kak vsegda, avtori blagodaryat nashego izdatelya E.Sinauera
za pomosch' v izdanii originala i russkogo perevoda. Mi blagodarim
nashikh druzej professorov P.Balabana i R.Giniatullina za ikh
usiliya po redaktirovaniyu i vipusku rossijskogo izdaniya.
Perevodchiki L.Khirug, R.Khasipov i A.Galkin,
vmeste s redaktorami bistro i professional'no zavershili podgotovku izdaniya.
Nesomnennim dostoinstvom knigi yavlyaetsya sokhranenie original'nikh
podpisej na anglijskom yazike, chto pozvolyaet legche perejti
k analizu mirovoj literaturi.
Mi nadeemsya, chto nastoyaschee izdanie posluzhit dal'nejshim stimulom
k razvitiyu interesa k burno razvivayuschimsya v nastoyaschee vremya
nejronaukam, vklad v kotorie rossijskikh uchenikh neosporim.
Ver en otro formato:
