| Predislovie k russkomu izdaniyu |
| Predislovie k anglijskomu izdaniyu |
| Glava 1. | Svojstva atomov: odnoelektronnij atom |
| | Vvedenie |
| | 1.1. | Ekskurs v fiziku: dvizhuschayasya chastitsa |
| | 1.2. | Ekskurs v fiziku: sili, dejstvuyuschie mezhdu chastitsami, nesuschimi elektricheskij zaryad |
| | 1.3. | Energiya odnoelektronnikh atomov |
| | 1.4. | Vvedenie v kvantovuyu mekhaniku: atomnie orbitali i ikh energiya |
| | 1.5. | Polyarnie koordinati, borovskij radius i edinitsa energii ridberg |
| | 1.6. | Urovni energii odnoelektronnogo atoma |
| | 1.7. | Diagramma energeticheskikh urovnej odnoelektronnogo atoma: sravnenie s eksperimentom |
| | 1.8. | Energiya ionizatsii |
| | 1.9. | Razmer odnoelektronnogo atoma |
| | 1.1 . | Volnovie funktsii odnoelektronnogo atoma |
| | 1.11. | Plotnost' veroyatnosti, elektronnaya plotnost' i forma 1s-atomnoj orbitali |
| | 1.12. | Volnovaya funktsiya, plotnost' veroyatnosti i forma 2s-atomnoj orbitali |
| | 1.13. | Volnovie funktsii, plotnost' veroyatnosti i forma 2p-atomnikh orbitalej |
| | 1.14. | Volnovie funktsii, plotnost' veroyatnosti i forma 3d-atomnikh orbitalej |
| | 1.15. | Zaklyuchitel'nij ekskurs v fiziku: moment impul'sa |
| | 1.16. | Spin elektrona i spin-orbital' |
| | 1.17. | Spin-orbital'noe vzaimodejstvie |
| Glava 2. | Svojstva atomov: dvukhelektronnij atom |
| | Vvedenie |
| | 2.1. | Energiya, operator Gamil'tona i volnovie funktsii dvukhelektronnogo atoma |
| | 2.2. | Model' atomnikh orbitalej |
| | 2.3. | Osnovnoe sostoyanie dvukhelektronnogo atoma: raschet energii |
| | 2.4. | Razmer atoma |
| | 2.5. | Pervaya energiya ionizatsii |
| | 2.6. | Energiya orbitalej i teorema Kupmansa |
| | 2.7. | Osnovnoe sostoyanie dvukhelektronnogo atoma: podkhod k poisku podkhodyaschej volnovoj funktsii, uchitivayuschej spin elektrona |
| | 2.8. | Poisk podkhodyaschej volnovoj funktsii, uchitivayuschej spin elektrona: printsip Pauli |
| | 2.9. | Printsip Pauli i opredelitel' Sletera |
| | 2.1 . | Nizshie vozbuzhdennie sostoyaniya atoma geliya: poisk podkhodyaschej volnovoj funktsii |
| | 2.11. | Nizshie vozbuzhdennie sostoyaniya atoma geliya: raschet energii |
| | 2.12. | Pravilo maksimal'nogo spina (pravilo Khunda) |
| Glava 3. | Atomi, soderzhaschie bolee chem dva elektrona: svojstva atomov i zakonomernosti |
| | Vvedenie |
| | 3.1. | Osnovnoe sostoyanie atoma litiya |
| | 3.2. | Atom berilliya |
| | 3.3. | Litij i berillij: energiya ionizatsii i atomnie razmeri |
| | 3.4. | Ryad p-elementov ot bora do neona: srednyaya konfiguratsionnaya energiya |
| | 3.5. | Printsipi postroeniya elektronnikh konfiguratsij i elektronnie konfiguratsii osnovnogo sostoyaniya atomov |
| | 3.6. | Energiya ionizatsii atomov pervikh dvadtsati elementov |
| | 3.7. | Energiya ionizatsii valentnoj s-obolochki |
| | 3.8. | Konfiguratsionno usrednennaya energiya ionizatsii i srednyaya energiya ionizatsii valentnoj obolochki |
| | 3.9. | Periodichnost' v izmenenii srednej energii ionizatsii valentnoj obolochki v atomakh elementov osnovnikh grupp |
| | 3.1 . | Razmeri i kovalentnie radiusi atomov elementov osnovnikh grupp |
| | 3.11. | Srodstvo k elektronu |
| | 3.12. | Elektrootritsatel'nost' i koeffitsienti elektrootritsatel'nosti |
| | 3.13. | Elektricheskij zaryad i dipol'nij moment na atome |
| | 3.14. | Atomnie polyarizuemosti |
| | Literatura |
| Glava 4. | Gomonuklearnie dvukhatomnie molekuli |
| | Vvedenie |
| | 4.1. | Prochnost' svyazi |
| | 4.2. | Potentsial'naya krivaya |
| | 4.3. | Ravnovesnoe mezh'yadernoe rasstoyanie i energiya dissotsiatsii dvukhatomnoj molekuli |
| | 4.4. | Urovni kolebatel'noj energii |
| | 4.5. | Energiya dissotsiatsii pri temperature K |
| | 4.6. | Sravnenie energij dissotsiatsii pri K i 298 K |
| | 4.7. | Silovaya postoyannaya |
| | Literatura |
| Glava 5. | Gazoobraznie galogenidi schelochnikh metallov: ionnaya svyaz' |
| | Vvedenie |
| | 5.1. | Elektricheskij dipol'nij moment molekuli |
| | 5.2. | Model' sfericheskikh ionov |
| | 5.3. | Elektricheskij dipol'nij moment gazoobraznikh monomernikh galogenidov schelochnikh metallov |
| | 5.4. | Prochnost' svyazi |
| | 5.5. | Dlini svyazej v molekulakh galogenidov schelochnikh metallov |
| | 5.6. | Silovie postoyannie molekul galogenidov schelochnikh metallov |
| | 5.7. | Potentsial'naya krivaya dlya pari sfericheskikh ionov |
| | 5.8. | Energiya dissotsiatsii pari sfericheskikh ionov pri K |
| | 5.9. | Potentsial'naya energiya dimerov galogenidov schelochnikh metallov |
| | 5.1 . | Dimeri galogenidov schelochnikh metallov: raschet ravnovesnikh dlin svyazej i energij dissotsiatsii |
| | 5.11. | Raschet dlini svyazi M–X v kristallicheskikh galogenidakh schelochnikh metallov |
| | 5.12. | Ionnie radiusi |
| | 5.13. | Model' polyarizuyuschikhsya ionov dlya monomernikh galogenidov schelochnikh metallov |
| | 5.14. | Energiya dvukh polyarizovannikh ionov na beskonechnom rasstoyanii |
| | 5.15. | Energiya kulonovskogo vzaimodejstviya dvukh polyarizovannikh ionov na rasstoyanii R |
| | 5.16. | Elektridi i alkalidi |
| | Literatura |
| Glava 6. | Drugie geteronuklearnie dvukhatomnie molekuli: kovalentno-polyarnie svyazi |
| | Vvedenie |
| | 6.1. | Elektricheskij dipol'nij moment i stepen' ionnosti svyazej |
| | 6.2. | Prochnost' i polyarnost' svyazi |
| | 6.3. | Dlina i polyarnost' svyazi |
| | 6.4. | Dlini odinarnikh svyazej v mnogoatomnikh molekulakh |
| | 6.5. | Modifitsirovannoe pravilo Shomakera–Stivensona dlya predskazaniya dlini odinarnikh svyazej mezhdu r-elementami |
| | 6.6. | Kovalentnie radiusi, najdennie po dlinam svyazej "element – uglerod" |
| | Literatura |
| Glava 7. | L'yuisova model' "kubicheskogo atoma". Metod molekulyarnikh orbitalej dlya odnoelektronnoj molekuli H2+ i dvukhelektronnoj molekuli H2 |
| | Vvedenie |
| | 7.1. | Elektronnij oktet, "kubicheskij atom" i dvukhelektronnaya svyaz' |
| | 7.2. | Molekulyarnie orbitali: molekulyarnij ion vodoroda H2+ |
| | 7.3. | Priblizhennie molekulyarnie orbitali, poluchennie v rezul'tate linejnikh kombinatsij atomnikh orbitalej |
| | 7.4. | Uluchshenie LKAO MO |
| | 7.5. | Molekula vodoroda i priblizhenie molekulyarnikh orbitalej |
| | 7.6. | Elektricheskij dipol'nij moment HD: neprimenimost' priblizheniya Borna–Oppengejmera (adiabaticheskogo priblizheniya) |
| | 7.7. | Ion He22+: opredelenie khimicheskoj svyazi po IUPAC |
| | Literatura |
| Glava 8. | Metod molekulyarnikh orbitalej dlya geteronuklearnikh dvukhatomnikh molekul, gibridizatsiya i otsenka zaryadov na atomakh v molekule na osnovanii analiza rasschitannoj elektronnoj plotnosti |
| | Vvedenie |
| | 8.1. | Molekula LiH: priblizhenie molekulyarnikh orbitalej |
| | 8.2. | Prostejshie rascheti po metodu Khyukkelya |
| | 8.3. | Znachimost' "rezonansnogo integrala" H1,2 |
| | 8.4. | Utochnennie rascheti po metodu MO dlya LiH |
| | 8.5. | Gibridnie atomnie orbitali |
| | 8.6. | Energiya gibridizatsii |
| | 8.7. | Ortogonal'nie gibridnie orbitali |
| | 8.8. | Ekvivalentnie gibridnie orbitali |
| | 8.9. | Otsenka zaryadov na atomakh pri vichislenii elektronnoj plotnosti |
| | Literatura |
| Glava 9. | Gomonuklearnie dvukhatomnie molekuli elementov vtorogo perioda ot Li2 do Ne2 |
| | Vvedenie |
| | 9.1. | Molekula dilitiya |
| | 9.2. | Dimer berilliya |
| | 9.3. | Molekula dibora |
| | 9.4. | Molekuli diugleroda i diazota |
| | 9.5. | Molekuli dikisloroda i diftora |
| | 9.6. | Diagramma molekulyarnikh orbitalej dlya obrazovanij ot Li2 do Ne2 |
| | 9.7. | Dal'nodejstvuyuschee prityazhenie mezhdu atomami neona |
| | 9.8. | Dimer geliya |
| | 9.9. | Van-der-vaal'sovi vzaimodejstviya: dipol'-dipol'nie vzaimodejstviya, vzaimodejstviya dipol' – navedennij dipol' i dispersionnie vzaimodejstviya |
| | 9.1 . | Van-der-vaal'sovi radiusi iz kristallicheskikh struktur |
| | 9.11. | Kristallicheskaya struktura khlora |
| | 9.12. | Struktura zhidkikh neona i metana |
| | Literatura |
| | | Glava 1 . | Struktura i khimicheskaya svyaz' v gazoobraznikh digalogenidakh i dialkilproizvodnikh metallov 2-j i 12-j grupp |
| | Vvedenie |
| | 1 .1. | Linejni li gazoobraznie digalogenidi elementov 2-j i 12-j grupp? |
| | 1 .2. | Geometriya molekul |
| | 1 .3. | Dlina svyazi v dikhloridakh metallov |
| | 1 .4. | Energii svyazi v dikhloridakh metallov |
| | 1 .5. | Model' sfericheskikh ionov i srednyaya energiya svyazi v dikhloridakh metallov 2-j i 12-j grupp |
| | 1 .6. | Model' polyarizuyuschikhsya ionov i geometriya galogenidov tyazhelikh metallov 2-j gruppi |
| | 1 .7. | Model' ottalkivaniya elektronnikh par valentnoj obolochki (OEPVO) |
| | 1 .8. | Model' OEPVO i struktura molekul digalogenidov metallov 2-j i 12-j grupp |
| | 1 .9. | Gibridizatsiya i dvukhtsentrovie molekulyarnie orbitali |
| | 1 .1 . | Delokalizovannie molekulyarnie orbitali |
| | 1 .11. | Dialkili i digidridi metallov |
| | 1 .12. | Zakonomernosti v dlinakh svyazej |
| | Literatura |
| | | Glava 11. | Struktura i khimicheskaya svyaz' v gazoobraznikh monokhloridakh, trikhloridakh i trimetilproizvodnikh elementov 13-j gruppi |
| | Vvedenie |
| | 11.1. | Mono- i trikhloridi elementov 13-j gruppi |
| | 11.2. | Struktura molekul monomernikh trikhloridov |
| | 11.3. | Trimetilproizvodnie elementov 13-j gruppi |
| | 11.4. | Zakonomernosti v dlinakh i energiyakh svyazej M–C i M–Cl dlya soedinenij elementov 13-j gruppi |
| | 11.5. | Model' sfericheskikh ionov i energiya svyazej v khloridakh elementov 13-j gruppi |
| | 11.6. | Model' ottalkivaniya elektronnikh par valentnoj obolochki |
| | 11.7. | sp2-gibridizatsiya i lokalizovannie molekulyarnie orbitali |
| | 11.8. | Otnositel'naya stabil'nost' khloridov l'yuisovoj valentnosti i subvalentnikh khloridov |
| | Literatura |
| | | Glava 12. | Molekuli s defitsitom elektronov: trekhtsentrovie dvukhelektronnie svyazi |
| | Vvedenie |
| | 12.1. | Kation trivodoroda |
| | 12.2. | Opisanie H3+ metodom molekulyarnikh orbitalej |
| | 12.3. | Yan-tellerovskie iskazheniya |
| | 12.4. | Pervaya molekula s defitsitom elektronov, diboran |
| | 12.5. | Dimer trimetilalyuminiya: mostikovie metil'nie gruppi |
| | 12.6. | Sravnenie prochnosti vodorodnikh, metil'nikh i fenil'nikh mostikov |
| | 12.7. | Spektroskopiya yadernogo magnitnogo rezonansa i obmen mostikovikh i kontsevikh metil'nikh grupp v (CH3)4Al2(m–CH3)2 |
| | 12.8. | Klasteri |
| | 12.9. | Karkasnie soedineniya: klozoborani i karborani |
| | 12.1 . | Polimer dimetilberilliya i tetramer metillitiya |
| | Literatura |
| | | Glava 13. | Struktura i svyaz' v prostikh soedineniyakh elementov 14-j gruppi |
| | Vvedenie |
| | 13.1. | Struktura khloridov subvalentnikh elementov |
| | 13.2. | Modeli obrazovaniya svyazej v khloridakh subvalentnikh elementov |
| | 13.3. | Struktura khloridov elementov s l'yuisovoj valentnost'yu |
| | 13.4. | Gidridi i metilproizvodnie elementov s l'yuisovoj valentnost'yu |
| | 13.5. | Modeli obrazovaniya svyazej v chetirekhvalentnikh soedineniyakh |
| | 13.6. | Postroenie dvukh ortogonal'nikh i ekvivalentnikh gibridnikh orbitalej, sootvetstvuyuschikh proizvol'nomu valentnomu uglu |
| | 13.7. | Radikali, obrazovannie iz metana pri udalenii atomov N |
| | 13.8. | Geterolepticheskie soedineniya: struktura molekul ftorirovannikh metanov i metilsilanov |
| | 13.9. | Energii svyazej C–F i C–H vo ftorirovannikh metanakh |
| | 13.1 . | Polyarnost' svyazej C–F vo ftorirovannikh metanakh |
| | 13.11. | Polyarnost' svyazej Si–F i Si–C vo ftorirovannikh metilsilanakh |
| | 13.12. | Effekt vvedeniya bolee elektrootritsatel'nikh atomov k naibolee elektrootritsatel'nomu iz dvukh valentno-svyazannikh atomov |
| | 13.13. | Induktivnij effekt v sravnenii so stericheskim |
| | Literatura |
| | | Glava 14. | Struktura i svyaz' v nekotorikh prostikh uglevodorodakh, a takzhe analogakh etana i etilena dlya tyazhelikh elementov 14-j gruppi |
| | Vvedenie |
| | 14.1. | Struktura molekul etana, etilena i atsetilena |
| | 14.2. | Etan, etilen i atsetilen: rassmotrenie modelej |
| | 14.3. | Dlini odinarnikh svyazej C–C i gibridizatsiya |
| | 14.4. | Delokalizovannie ` ;-orbitali v benzole |
| | 14.5. | Analogi etana dlya tyazhelikh elementov 14-j gruppi |
| | 14.6. | Molekulyarnaya struktura analogov etilena tyazhelikh elementov 14-j gruppi |
| | 14.7. | Opisanie analogov etilena elementov 14-j gruppi s pomosch'yu metoda molekulyarnikh orbitalej |
| | 14.8. | Molekulyarnaya struktura Si2H2 |
| | Literatura |
| | | Glava 15. | Struktura i svyaz' v prostikh soedineniyakh elementov 15-j gruppi |
| | Vvedenie |
| | 15.1. | Soedineniya elementov s l'yuisovoj valentnost'yu |
| | 15.2. | Inversiya atoma N v ammiake |
| | 15.3. | Nekotorie ploskie amini |
| | 15.4. | Molekulyarnaya struktura pentaftorida i pentakhlorida fosfora v gazovoj faze |
| | 15.5. | Kristallicheskaya struktura pentagalogenidov fosfora |
| | 15.6. | Drugie gomolepticheskie proizvodnie gipervalentnikh elementov 15-j gruppi |
| | 15.7. | Prochnost' gipervalentnikh svyazej |
| | 15.8. | Pentafenilproizvodnie elementov 15-j gruppi |
| | 15.9. | Strukturnaya nezhestkost' i psevdovraschenie po mekhanizmu Beri |
| | 15.1 . | Pentakoordinatsiya i model' OEPVO |
| | 15.11. | Geterolepticheskie gipervalentnie soedineniya |
| | 15.12. | Model' molekulyarnikh orbitalej dlya gipervalentnikh soedinenij |
| | Literatura |
| | | Glava 16. Elektronodonorno-aktseptornie kompleksi |
| | Vvedenie |
| | 16.1. | Kovalentnie i donorno-aktseptornie svyazi |
| | 16.2. | Dlina svyazi NRB i energii dissotsiatsii kompleksov zameschennikh aminboranov |
| | 16.3. | Kompleksi donorov elektronov HCN i H3CCN s aktseptorom elektronov BF3 |
| | 16.4. | Nekotorie kompleksi trimetilalyuminiya |
| | 16.5. | Dva kompleksa, soderzhaschie dativnie i kovalentnie svyazi mezhdu identichnimi parami atomov |
| | 16.6. | Dativnie svyazi i model' OEPVO |
| | 16.7. | Molekulyarnaya struktura (Me3N)2AlCl3, kompleks s dvumya dativnimi svyazyami |
| | 16.8. | Mostikovie svyazi: svyazi s ravnimi vkladami kovalentnoj i dativnoj sostavlyayuschikh |
| | 16.9. | Trojnie mostiki i karkasnie soedineniya |
| | 16.1 . | Dativnaya ` ;-svyaz' |
| | 16.11. | Nekotorie kompleksi berilliya, tsinka i kremniya |
| | 16.12. | Elektronodonorno-aktseptornie kompleksi s aktseptornimi atomami 15-j gruppi |
| | Literatura |
| | | Glava 17. | Struktura i svyaz' v prostikh soedineniyakh elementov 16-j gruppi |
| | Vvedenie |
| | 17.1. | Soedineniya elementov s l'yuisovoj valentnost'yu |
| | 17.2. | Vnutrimolekulyarnie 1,3-radiusi |
| | 17.3. | Opisanie svyazej v soedineniyakh s l'yuisovoj valentnost'yu metodom MO |
| | 17.4. | Ioni i radikali, obrazovannie iz H2O |
| | 17.5. | Struktura molekuli peroksida vodoroda HOOH |
| | 17.6. | Osobennost' strukturi dioksidiftorida, FOOF: anomernaya delokalizatsiya |
| | 17.7. | Molekulyarnaya struktura soedinenij gipervalentnikh elementov 16-j gruppi |
| | 17.8. | Soedineniya gipervalentnikh elementov 16-j gruppi: rassmotrenie modelej |
| | 17.9. | Struktura kristallicheskogo tetrakhlorida tellura |
| | Literatura |
| | | Glava 18. | Struktura i svyaz' v prostikh soedineniyakh elementov 17-j gruppi |
| | Vvedenie |
| | 18.1. | Soedineniya galogenov s l'yuisovoj valentnost'yu |
| | 18.2. | Soedineniya gipervalentnikh galogenov |
| | 18.3. | Soedineniya gipervalentnikh galogenov: model'nie predstavleniya |
| | 18.4. | Kristallicheskaya struktura trikhlorida joda |
| | 18.5. | 19F YaMR-spektri ClF3 i BrF3 |
| | 18.6. | Nekotorie elektronodonorno-aktseptornie kompleksi digalogenov |
| | 18.7. | Vodorodosvyazannie kompleksi |
| | 18.8. | Struktura l'da i zhidkoj vodi |
| | 18.9. | Polivoda |
| | Literatura |
| | | Glava 19. | Struktura i svyaz' v prostikh soedineniyakh blagorodnikh gazov |
| | Vvedenie |
| | 19.1. | Gipervalentnie soedineniya blagorodnikh gazov |
| | 19.2. | Dva soedineniya Xe+ |
| | Literatura |
| | | Glava 2 . | Struktura i svyaz' v oksidakh i kislorodsoderzhaschikh kislotakh ugleroda, seri, azota, fosfora i khlora |
| | Vvedenie |
| | 2 .1. | Oksidi ugleroda |
| | 2 .2. | Nekotorie oksidi seri |
| | 2 .3. | Oksoftoridi seri |
| | 2 .4. | Sernaya kislota i skhodstvennie soedineniya |
| | 2 .5. | Oksidi monoazota i ikh dimeri so svyaz'yu N–N |
| | 2 .6. | Rascheti metodom Khartri–Foka i metodom konfiguratsionnogo vzaimodejstviya dlya O2NNO2 i ONNO |
| | 2 .7. | Azotnaya kislota i angidrid azotnoj kisloti (N2O5) |
| | 2 .8. | Monooksid diazota |
| | 2 .9. | Oksidi fosfora |
| | 2 .1 . | Kristallicheskaya struktura ortofosfornoj kisloti |
| | 2 .11. | Oksidi khlora i khlornaya kislota |
| | 2 .12. | Geometriya trekhatomnikh molekul, obrazovannikh elementami 14–18-j grupp |
| | Literatura |
| Spisok tablits |
| Predmetnij ukazatel'
|
Odna iz priyatnikh storon moej raboti kak uchenogo – eto
vozmozhnost' vstrechat'sya, sotrudnichat', okazivat' podderzhku
issledovatelyam iz mnogikh stran v Evrope i v ostal'nom mire.
Na protyazhenii mnogikh let v Rossii suschestvovalo neskol'ko sil'nikh
nauchnikh grupp, ispol'zuyuschikh gazovuyu elektronografiyu kak osnovnoj
instrument issledovaniya, i Norvezhskaya gruppa gazovoj
elektronografii, chlenom kotoroj ya yavlyalsya, nakhodilas' v tesnom
kontakte s rossijskimi kollegami, nachinaya s 1950-kh gg.
Ko vremeni moego pervogo vizita v Rossiyu v 1968 g. dlya uchastiya
v mezhdunarodnoj konferentsii po metalloorganicheskoj khimii ya uzhe
vstrechalsya v Oslo s professorom L'vom Vilkovim i doktorom
Vladimirom Mastryukovim.
Pozdnee ya poznakomilsya i tesno sotrudnichal s professorami
Aleksandrom Belyakovim iz Tekhnologicheskogo instituta
Sankt-Peterburga, Yuriem Struchkovim iz Instituta
elementoorganicheskikh soedinenij im.A.N.Nesmeyanova, Georgiem
Girichevim i Sergeem Shlikovim iz Ivanovskogo
khimiko-tekhnologicheskogo universiteta, s Ninoj Girichevoj
iz Ivanovskogo gosudarstvennogo universiteta.
Vse oni stali moimi druz'yami, i ya provel mnogo nezabivaemikh dnej
v Rossii za mnogochislennimi diskussiyami po problemam khimii
i voskhischayas' velikolepnoj arkhitekturoj starinnikh gorodov Zolotogo
Kol'tsa.
Ya virazhayu moyu blagodarnost' Rossijskomu fondu fundamental'nikh
issledovanij i Norvezhskomu khimicheskomu obschestvu za finansovuyu
podderzhku, kotoraya sdelala vozmozhnim izdanie etoj knigi v Rossii.
Nakonets, ya khotel bi virazit' moyu glubokuyu blagodarnost' Nine
i Georgiyu Girichevim za ikh trud po perevodu etoj knigi.
Ya nadeyus', chto chitateli najdut knigu zasluzhivayuschej ikh usilij
na oznakomlenie s nej.
V etoj knige daetsya obzor molekulyarnoj strukturi okolo 300
soedinenij elementov glavnikh grupp Periodicheskoj sistemi, t.e.
elementov 1-j i 2-j grupp, a takzhe s 12-j po 18-yu. Aktsent sdelan
na rassmotrenii ravnovesnikh struktur molekul, odnako nekotorie
termokhimicheskie kharakteristiki, v chastnosti energii khimicheskikh
svyazej, takzhe bili proanalizirovani v sluchae ikh nalichiya.
Bol'shinstvo iz rassmatrivaemikh struktur otnositsya k gazovoj
faze. V tekh sluchayakh, kogda svedeniya o strukture svobodnikh
molekul otsutstvovali ili perekhod iz odnoj fazi suschestvovaniya
v druguyu soprovozhdalsya znachitel'nim izmeneniem strukturi, bili
ispol'zovani kristallograficheskie dannie. Material predstavlen
tak, chtobi viyavit' analogii i tendentsii v strukture molekul,
no odnovremenno dolzhnoe vnimanie udelyalos' i molekulam, vipadayuschim
iz obschej kartini.
Khimiki ispol'zuyut modeli, chtobi interpretirovat'
i sistematizirovat' informatsiyu, a takzhe chtobi predskazivat'
svojstva neizuchennikh molekul, ekstrapoliruya svojstva izvestnikh.
Khoroshaya model' prosta, prigodna dlya shirokogo kruga ob'ektov
i obladaet visokoj predskazatel'noj sposobnost'yu. Odnako vse
modeli mogut v opredelennikh sluchayakh okazat'sya
nerabotosposobnimi, tak kak predstavlyayut soboj uproschenie bolee
slozhnoj real'nosti. V predlagaemoj knige mi rassmatrivaem modeli
na primerakh molekulyarnikh struktur, dlya kotorikh eti modeli
okazalis' naibolee podkhodyaschimi. Pri etom tsel'yu yavlyalos'
obespechit' yasnoe opisanie ikh fizicheskikh osnov i obrisovat'
predel ikh primenimosti.
Na protyazhenii chetirekh desyatiletij issledovaniya molekulyarnoj
strukturi i khimicheskoj svyazi ya plodotvorno sotrudnichal i imel
mnogochislennie diskussii s issledovatelyami v Norvegii i za rubezhom. Ya khochu virazit' lichnuyu blagodarnost' moim kollegam
v universitete Oslo – professoram Knutu Fegri, Grete Gundersen,
Trigve Khel'gakeru, Svejnu Samdalu, Toru Strandu i Ejnaru
Uggerudu; a takzhe nekotorim moim studentam i postdoktorantam – Richardu Blomu, Polu Kiprofu, Khel'-Gunnaru Martinsenu, Kristine
Ripdal, Vol'fgangu Shereru, Dmitriyu Shorokhovu, Vasiliyu Sokolovu,
Tat'yane Strenalyuk, Andreyu Tutukinu, Natal'e Tverdovoj, Khansu
Peteru Verne i Kari-Anne Ostbi.
Informatsiya, predstavlennaya v etoj knige, bila poluchena sotnyami
issledovatelej i opublikovana v sotnyakh, a vozmozhno, i v tisyachakh
statej. Mi ochen' nadeemsya, chto chitatel' prostit nas za to, chto
mi poschitali izlishnim privodit' polnij nabor ssilok na pervichnie
publikatsii. Vmesto etogo mi daem obobschayuschie tablitsi strukturnikh
i termodinamicheskikh dannikh, a takzhe energeticheskikh urovnej
atomov. Mi privodim polnie ssilki lish' v tekh sluchayakh, kogda
original'naya rabota predstavlyaetsya isklyuchitel'no vazhnoj ili
nestandartnoj, libo ona nedavno opublikovana ili ee slozhno najti.
Nakonets, eto ta kniga, kotoruyu ya davno khotel napisat', i ya poluchil bi ogromnoe udovol'stvie, uznav, chto kto-to zakhotel ee
prochitat'.
(rod. v 1936 g.)
Professor universiteta Oslo (Norvegiya). V 1962 g. poluchil stepen' doktora nauk
po fizicheskoj khimii v Tekhnologicheskom institute shtata Dzhordzhiya (Atlanta, SShA).
S 1963 g. rabotaet v universitete Oslo. Provodil nauchnie issledovaniya
v universitetakh Germanii (Shtutgart, 1971–1972; Tyubingen, 1992–1993) i SShA (shtat
Oregon, 1982–1983); v 1975-1977 gg. prepodaval v universitete Dar-es-Salama (Tanzaniya).
Glavnoe napravlenie nauchnikh issledovanij A.Kholanda svyazano s opredeleniem
molekulyarnoj strukturi metalloorganicheskikh, elementoorganicheskikh i neorganicheskikh
soedinenij v gazovoj faze. Im issledovano stroenie ferrotsena i ego analogov dlya
drugikh dvukhvalentnikh metallov pervogo perekhodnogo perioda i metallov glavnikh podgrupp;
vipolnena seriya rabot po izucheniyu strukturi alyumoorganicheskikh i tsinkorganicheskikh
soedinenij, provedeni sistematicheskie issledovaniya razlichnikh prostikh gomolepticheskikh metil-
i khlorproizvodnikh elementov v raznikh stepenyakh okisleniya. A.Kholand yavlyaetsya odnim iz samikh tsitiruemikh
avtorov v svoej predmetnoj oblasti.
In another condition:
